Rapier

SwordAndBook


Rapier jest bronią białą, jednoręczna, o długiej, obosiecznej klindze. Swojego unikatowego kształtu nabrała w XVI wieku, była używana jako broń przyboczna szlachty i mieszczan i pojawiała się przez następne 200 lat (jej rozkwit przypada na XVII wiek, by w XVIII wieku zastąpiła ją szpada).

Słowo rapier, a w zasadzie la rapière po raz pierwszy zostało użyte we Francji w 1470 roku, jako pogardliwe określenie na smukłą i zbyt długą broń. Odnosiło się to do mieczy noszonych przez Hiszpanów – dworzan i bogatych mieszczan, którzy używali jej jako broń do stroju tzw. spada ropera (miecz do płaszcza). Od roku 1530 taka broń stała się znana w Anglii i na terenie dzisiejszych Niemiec pod nazwą Rappier lub Rapir. 


don-pedro-of-toledo-kissing-the-rapier-of-henry-iv-097


Cechami charakterystycznymi rapierów jest mocno rozbudowana oprawa rękojeści, cieńsze niż w przypadku miecza ostrze, najczęściej o romboidalnym lub soczewkowatym przekroju. Wbrew pozorom jest to broń dosyć ciężka, często o masie porównywalnej z masą niektórych egzemplarzy miecza długiego, niemniej środek ciężkości w rapierach znajduje się bliżej rękojeści. Przeciętna waga to ok 1,2 kg.


rapier2


Cechą charakteryzującą a zarazem wyróżniającą rapier od innych broni jest ricasso czyli tzw. podkrzyże. Ricasso jest to tępa część głowni przy samym jelcu (ok 3 – 5 cm), która służy jako miejsce, za które można przełożyć palec wskazujący, dzięki czemu sztychy i pchnięcia są o wiele pewniejsze i mocniejsze, natomiast prowadzenie broni jest o wiele bardziej precyzyjne. W ówczesnej sztuce szermierki zmieniło to całkowicie sposób walki, którą zdominowały śmiertelne sztychy.


800px-rapiere-negative0-19-191.


By chronić palec wskazujący powstały najpierw nieśmiałe obłęki i tzw. ośla podkowa, które z biegiem lat rozrastały się w niektórych egzemplarzach i tworzyły skomplikowane systemy kosza ochraniającego dłoń.

Na przestrzeni 200 lat istnienia tej broni powstało bardzo dużo różnych form i kształtów opraw rękojeści rapierów – od pojedynczych pierścieni lub samych oślich podków w sideswordach, przez oprawy koszowe i tzw. oprawy „seven rings” i rękojeści typu „Papenheimer” by ostatecznie przybrać formę hiszpańskich, gdzie dłoń jest chroniona przez osłonę w kształcie dzwonu lub miski.


sh2279

Sidesword

seven_ring_rapier___5_by_danelli_armouries-d586a9i

„seven – rings”

english-rapier-1

Papenheimer

Ropera_2

Rapier dzwonowy – „hiszpański”

Walka na rapiery jest zagadnieniem dosyć skomplikowanym i wymaga niesamowitej zborności ruchowej. Istotną rolę odgrywają tu odpowiednie nawyki czuciowo – ruchowe oraz doskonała koordynacja i wydolność organizmu. Szczególnie trudna jest sztuka władania dwoma brońmi – rapierem i sztyletem (potocznie zwanym lewakiem).

mair_285.

 

W czasach największej świetności rapierów, nastąpił rozkwit szkół szermierczych, będących spadkobiercami późnośredniowiecznych i renesansowych szkół miecza długiego. Jednocześnie rozwijało się fachowe piśmiennictwo, którego fundamentalnym opracowaniem była książka Achille Marozzo Opera nova chiamata duello overo fiore dell’armi z 1536 roku. Marozzo opisał w niej sposoby natarcia oraz obrony za pomocą rapiera a także trzymanych w lewej ręce sztyletu (lewaka), płaszcza lub puklerza. W XVI wieku dominowały dwa ośrodki szkolące w walce na rapiery: Północne Włochy i Hiszpania. Później dołączyła Francja, po założeniu Akademii Broni przez Karola IX. Wiek XVII to rozkwit szkół szermierczych i jednocześnie ich popularyzacja.

W owym okresie, na północy i w centrum Italii króluje szkoła włoska, opierająca się na przeciwnatarciach i działaniach w pierwszym zamiarze „po żelazie” czyli takich, które wiązały i zamykały klingę przeciwnika. Szkoła włoska charakteryzowała się bardzo niską postawą na szeroko rozstawionych nogach i liniową pracą nóg. Co ważniejsze, w dzisiejszej szermierce sportowej można dostrzec właśnie taką postawę szermierczą w szkołach włoskich.


Lance


W Hiszpanii zaś powstaje nurt w szermierce zwany La Verdadera Destreza, co dosłownie oznacza „Prawdziwa Sztuka”. Docelowo była to sztuka walki dedykowana do rapiera/miecza, niemniej miała swoje zastosowanie zarówno do walki rapierem z lewakiem, z puklerzem, z płaszczem, z dużą tarczą, mieczem dwuręcznym, bronią drzewcową, czy nawet korbaczem. Verdadera Destreza opierała się przede wszystkim na racjonalnym podejściu do pojedynku, uwzględnieniem odległości do przeciwnika, długości broni, bardzo często spotykamy w traktatach owej sztuki plansze z dokładnym, geometrycznym rozrysowaniem możliwych kroków, ułożeń i pozycji ciała a także rozmieszczenie broni. Autorzy tego nurtu zwracali po raz pierwszy szczególną uwagę na to, co dzisiaj rozumiemy w sztukach walki pod pojęciem biomechaniki.


Gerard_Thibault_Mysterious_Circle


Ów system walki jest związany z poszukiwaniem intelektualnego, filozoficznego i moralnego ideału. Tradycja wskazuje, że pierwszym autorem traktatu z tego nurtu jest don Jerónimo Sánchez de Carranza, który się inspirował opracowaniami Camillo Agrippy i jego uczeń don Luis Pacheco de Narváez. Hiszpańska szkoła szermierki rapierem miała znaczący wpływ na szkołę francuską dzięki Gérardowi Thibaultowi d’Anvers, który uczył się u wyżej wspomnianych mistrzów a następnie przeniósł do Niderlandów i napisał w języku francuskim swoją Academie de l’Espée zmieniając częściowo ów system.


Girard_Thibault_-_Academie_de_l-Espee_1628_Met._museum


Początkowo rapiery były bronią sieczno – kolną, o nieco węższej niż miecze głowni. Niemniej w XVII wieku nastąpiła tendencja do stosowania w walce groźnych i śmiercionośnych sztychów,  co spowodowało znaczne wysmuklenie klingi tej broni. Pod koniec XVII wieku rapiery powoli zaczęły przekształcać się w  znacznie lżejsze rapiery okresu przejściowego i bojowe colichemardy, by w końcowym etapie ich miejsce zajęła szpada, która była bronią typowo kolną.


image1

Rapier okresu przejściowego

W Szkole Szermierki Klasycznej Rebel Fencing stosuje się egzemplarze rapiera z rękojeścią hiszpańską – dzwonową wraz w zestawie z lewakiem hiszpańskim. Walczymy zarówno w konwencji broni wyłącznie kolnej jak i w konwencji sieczno-kolnej.